Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 21 Mayıs 2018 tarihinde Resmi Gazete`de yayınlanarak yürürlüğe giren "İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" te işçi sağlığı ve iş güvenliği alanında meslek hastalıklarına, kazalara ve iş cinayetlerine yol açacak önemli düzenlemeler gerçekleştirmiştir. Eski Yönetmeliğin birinci maddesinde, "iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin işveren veya işveren vekili tarafından yürütülebilmesine ilişkin usul ve esaslar" 10.09.2014 tarihli 6552 sayılı Kanun ile 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu`nda yapılan değişiklik de göz önünde bulundurularak yeniden düzenlenerek, Yönetmelikte yer alan "on" çalışan sayısı ile ilgili sınır son yapılan değişiklikle "elli" olarak değiştirilmiş ve yönetmelik 1-49 çalışanı bulunan işyerlerini kapsar hale getirilmiştir. Bunun sonucu olarak da 1-49 çalışanı olan işyerlerinde iş güvenliği uzmanlığı ve işyeri hekimliğini mesleği ne olursa olsun işveren veya işveren vekilinin yerine getirmesi yasallaştırılmıştır. Bu düzenleme sonucunda 2016 yılı verilerine göre 1-9 çalışanı bulunan toplam 1 milyon 500 bin işyerinde çalışan 4 milyon civarındaki sigortalıyı kapsayan yönetmelik, yeni haliyle toplam 1 milyon 750 bin işletmenin yüzde 98`ini (1 milyon 700 bin işyerini) ve toplam 13 milyon 775 bin sigortalının 8.1 milyonunu (yüzde 59) kapsar hale getirilmiştir. Yani 8.1 milyon çalışanın iş sağlığı ve güvenliği işveren ve işveren vekilinin insafına bırakılmıştır. 2016 yılında meydana gelen 286 bin iş kazasının 87 bini (% 31) 50`den az kişinin çalıştığı işyerlerinde meydana gelmişken ve iş kazalarında yaşamını kaybeden 1.400 kişinin 850`si (% 61) İSİG Kurulu`nun kurulma zorunluluğu olmayan iş yerlerinde çalışıyorken böyle bir kararın alınması meslek hastalıklarına, kazalara ve iş cinayetlerine belirli bir oran dahilinde izin verilmesi anlamına gelmektedir. Yönetmelikteki işveren veya işveren vekilinin; iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimine verilen görevlerden "Sağlık gözetimi ve çalışma ortamı gözetimi" hizmetlerini yürütemeyeceği ibaresi kaldırılmış ve 6331 sayılı Yasanın 6. Maddesinde daha önce getirilmiş yasa değişikliği ile getirilen düzenleme doğrultusunda işveren veya işveren vekiline "işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler" hariç tüm hizmetleri yürütme yetkisi verilmiştir. Bu şekliyle en temel kritik ve profesyonellerce yürütülmesi gereken hizmetler işverene bırakılmıştır. Aynı madde ile bu hizmetlerin işveren veya işveren vekili tarafından yürütülmesi halinde onaylı defter tutma zorunluluğunu da ortadan kaldırmıştır. İş sağlığı ve güvenliği teftişleri için tek yazılı belge ve resmi delil oluşturabilecek tek doküman da devre dışı bırakılmıştır. Bu çok açıkça işverenlerin denetimini sağlayan mekanizmaların ortadan kaldırılmasına yönelik bir düzenlemedir. Dahası bu hizmetlerin işyeri hekimi ya da iş güvenliği uzmanı tarafından yapılması durumunda belgelenmesinin zorunlu tutulup, bunu işveren yaptığında zorunlu olmayışı doğrudan bir işveren kayırmasıdır. İşyerlerinde İSİG hizmetlerinin yürütülmesi işveren sorumluluğunda olmakla birlikte yapılan düzenleme ile İSİG uzmanları ve işyeri hekimleri devreden çıkartılarak meslek hastalıklarının, iş kazalarının ve ölümlerinin önü açılmıştır. Yine adı geçen yönetmelikte yapılan önemli bir değişiklik de eğitim verecek kurum ve kuruluşlarla ilgili değişikliklerdir. Bu kapsamda işveren örgütleri, esnaf odaları, Türkiye Belediyeler Birliği, işçi kuruluşları, MEB ile üniversiteler" eğitim veremeye yetkili kılınmalarına karşın TMMOB ve bağlı odaları ile diğer meslek örgütlerinin eğitimci listesinde anılmaması büyük bir pervasızlıktır. Hali hazırda mühendislerin İSİG uzmanı olarak çalıştığı ve hekimlerin de sağlık hizmeti verdiği bu piyasada bunların meslek örgütlerinin eğitimci olarak sayılmaması piyasanın yozlaştırılmasından ve işverenlerin insafına terk edilmesinden başka neye yarayacaktır? Zaten eski hali ile yeterince sorunlu olan ve gerçek anlamda piyasanın denetlenmesini engelleyen bu yönetmelikle üzerinde gerçekleştirilen düzenlemeler ile sorunlar içinden çıkılamaz hale gelecektir. TMMOB Kimya Mühendisleri Odası olarak işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemlerinin işveren ve sermayenin çıkarlarına göre değil çalışanlardan yana olması gerektiğini bir kez daha hatırlatarak; işçileri, işçi sağlığı ve güvenliğini "maliyet unsuru" olarak gören yasa ve yönetmelikler yeniden düzenlenene kadar mücadele edeceğimizi kamuoyu ile paylaşmak isteriz. Dr. Ali UĞURLU TMMOB Kİmya Mühendisleri Odası Başkanı |
Tweet
