Tuzla‘daki yoğun kokunun nedeni tahminimizce atık su kolektör hattına kaçak deşarj edilen kimyasal atıktan kaynaklanmıştır. Mevcut kanun, yönetmelik ve standartlara rağmen ülkemizde bir örneğini de Tuzlada gördüğümüz olayların yaşanması ne yazık ki bununla sınırlı kalmamakta ülkemizin akarsularını ve yer altı sularını da hoyratça kirletmektedir. Atıksu arıtım tesisi işletmesinin pahalı olması, bu konuda standartlara uyulmaması, deşarj suyu parametrelerinin yakalanamaması gibi nedenler işletmeleri yasadışı yollara sevk etmektedir. Çoğunlukla bu suların deşarjı için geceleri beklenmekte, debi sayacı ile oynanarak deşarj edilen miktar düşük gösterilmekte ya da atık vidanjörle alınarak kaçak olarak başka bir alana deşarj edilmektedir. Bu alanların ve işletmelerin sorumlusu olan yerel yönetimler ve ÇŞB`lığı ne yazık ki durumu yeterince kontrol edememektedir. Organize sanayi bölgelerinde ve endüstri alanlarındaki bütün akarsuların ve havzaların kirlenmesi bunun en açık kanıtıdır. Evsel ve endüstriyel suların arıtılması, deşarj edilmesi ve bertarafı ile ilgili halihazırda yürürlükte bir çok standart vardır. 2004 yılında yayınlanmış olan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği, Kentsel Atıksu Arıtım Yönetmeliği ve 2872 sayılı Çevre Kanunu`na dayanılarak hazırlanmış olan kentlerin su ve kanalizasyon idareleri ile ilgili Atıksuların Kanalizasyona Deşarj Yönetmelikleri… Özellikle Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve kentlere özgü Deşarj yönetmelikleri bu konuda altyapı olarak kapsamlı yönetmeliklerdir. Kanalizasyon sistemi bulunan bölgelerde katılımcıların atık sularını atık su altyapı tesislerine bağlayabilmeleri, atık su altyapı tesisleri yönetimince verilecek atık su bağlantı iznine tabidir. Atık su bağlantı izni, evsel atıkların yazılı bir belge karşılığında, endüstriyel ve karışık atık suların ise düzenlenecek bağlantı kalite kontrol izin belgesindeki koşulları sağlaması kaydı ile atık su altyapı tesisleri yönetimi tarafından verilir. Bağlantı kalite kontrol izni, endüstriyel atık suların kanalizasyon sistemine bağlantı şartlarını belirleyen bağlantı kalite kontrol izin belgesi ile verilir. Bu izin ve belgeler Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği`nin 45-46-47-48. maddelerinde belirtilen hususlara uyulması şartı ile verilir. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde sektörler için bir sınıflama yapılmış ve bu sektörlerin her biri için deşarj standartları getirilmiştir. Söz konusu Yönetmelikte belirlenen deşarj standartlarının sağlanabilmesi için işletmelerin, atıksularının debi ve kirlilik yüküne göre tespit edilecek uygun bir arıtma tesisi kurması gerekmektedir. Yani hiçbir işletme üretimi ile ilgili atıksu deşarj yönetmeliğindeki kontrol parametrelerini sağlamadan atıksularını deşarj edemez. Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde sektörler için bir sınıflama yapılmış ve bu sektörlerlerin herbiri için deşarj standartları getirilmiştir. Söz konusu Yönetmelikte belirlenen deşarj standartlarının sağlanabilmesi için işletmelerin, atıksularının debi ve kirlilik yüküne göre tespit edilecek uygun bir arıtma tesisi kurması gerekmektedir. Hiç bir surette proses sonucu açığa çıkan suyun alıcı ortama deşarj edilmesi uygun ve yasal bir durum değildir. Aksi durumda 2872 Sayılı Çevre Kanunu ve ilgili yönetmeliklere istinaden belirlenmiş ağır cezalar uygulanır. Bu nedenle işletmeler ancak uygun arıtma sistemini kurarak yönetmelikte belirtilen alıcı ortama deşarj kriterlerini sağlayarak ve gerekli izinleri alarak alıcı ortama deşarj etmeleri mümkündür. Atıksuyun alıcı ortama direk verilmesi ağır cezai müeyyideri beraberinde getirmektedir Bu yönetmeliklerde ve ilgili mevzuatta yer alan tehlikeli, zehirli, zararlı, yanıcı, parlayıcı, patlayıcı maddeler, arıtma ve ön arıtma çamurları ve septikleşmiş çamurlar ile atıksu şebekesini olumsuz etkileyerek fonksiyonunu azaltan veya engelleyen her türlü katı maddeler in kanalizasyon şebekesine verilemeyeceği açıkça yazılıdır. Örneğin PH değerinin 6-9 sınırları arasında olması istenir. Bir endüstriyel atıksuyun kanalizasyon sistemine doğrudan bağlanabilmesi, ya da vidanjör veya benzeri bir taşıma aracı ile taşınarak boşaltılabilmesi için; - Kanalizasyon sisteminin yapısına ve çalışmasına zarar verip engel olmaması, - Çalışan personel ve civar halkı için sağlık sakıncası yaratmaması, - Kanalizasyon sisteminin bağlandığı arıtma tesisinin çalışmasını ve verimini olumsuz yönde etkilememesi, - Biyolojik arıtma tesisinde arıtılamayacak maddeler içermemesi, - Atıksu arıtma tesisinde oluşacak çamur ve benzeri artıkların uzaklaştırılmasını, kullanılmasını zorlaştırmaması ve çevre kirlenmesine yol açacak nitelik kazanmalarına neden olmaması gerekir. Tuzla da meydana gelen olayda insanların bu durumdan nasıl etkilendiği, insanlarda ne gibi kalıcı rahatsızlıklara neden olabileceği konusu ne yazık ki belli değildir. Kamu idaresi; insanların ve çevrenin sağlığı için şu önlemleri almalıdır; İstanbul`un ranta dayalı kent planlaması sürecinde, birçok sanayi tesisi ve işletme yerleşim yerleri içerisinde kalmıştır. Sanayi tesislerinin kent içerisinde kalması böyle durumlarda doğrudan insan sağlığını tehdit açısından ciddi sakıncalar taşımaktadır. Bu nedenle bu tip işletmeler acilen kent dışındaki sanayi bölgelerine alınmalıdır. Öncelikle kimyasal madde ile çalışılan işletmelere sahip kentlerde kentin kimyasal envanteri çıkartılarak olası kaza senaryolarına göre önlemler alınmalıdır. Kaza riski yüksek olan kimya tesisleri mutlaka kent dışına çıkarılarak insan yoğunluğundan uzaklaştırılmalıdır. Özellikle tehlikeli kimyasalları kullanan işyerlerinin ruhsatlandırılmasında odamız görüşü ve onayı alınarak ruhsatlandırma yapılmalıdır. Kimyasal madde üreten ve kullanan işletmelerin 6269 sayılı Kimyagerlik ve Kimya Mühendisliği Hakkında Kanun`na uygun olarak "Sorumlu Müdür" bulundurup bulundurmadıkları denetlenmelidir.. Kamuoyunun bilgilerine arz ederiz Dr. Ali UĞURLU TMMOB Kimya Mühendisleri Odası Başkanı |
Tweet
