Ülkemizde İzmir ili Aliağa ilçesinde Nemrut körfezinde yaklaşık 380 000 m2 arazi üzerinde 22 adet gemi söküm tesisinde; Hurda gemi sökümü gerçekleştirilmektedir. Bu tesislerde yılda yaklaşık 900 000 ton hurda gemi sökülmekte, parçalanarak özellikte demir-çelik sektörü için hammadde girdisi sağlanmaktadır. Genellikle 20 yaş ve üzeri gemilerin yapımında izolasyon maddesi olarak ‘` ASPEST ‘` kullanıldığından aspest`in sökülmesi, geçici ve nihai depolanması, hurda gemilerde faaliyet türlerine göre farklı türde atıkların, ağır metallerin, madensel yağların, Poliaromatik Hidrokarbonların (PAH), Poliklorlü Bifenillerin (PCB), tehlikeli atıkların denize, toprağa, havaya karışması tüm bu atıkların nihai bertaraf ı süreçlerinde çok önemli ölçüde çevre kirliliği oluşmaktadır. Aliağa da kurulu bulunan gemi söküm tesislerinde uluslar arası kuruluşlarca ( GREENPEACE) yapılan araştırmalarda; İş Sağlığı ve Güvenliğinin, çevre değerlerinin hurda gemilerin sökümünden kaynaklanan aspest ve diğer zehirli maddeler ve güvenli olmayan çalışma koşulları nedeniyle tehdit altında olduğu ortaya konulmuştur. Anılan bu araştırmalarda; · Tesislerde çalışanlar için İş Sağlığı ve Güvenliği tedbirlerinin alınmadığı, · Çevre değerlerini korumaya yönelik ciddi tedbirlerin alınmadığı, · Diğer özellikle " ekonomik işbirliği ve kalkınma örgütü ( OECD) " üyeleri ile karşılaştırıldığında gemi söküm tesislerimizin çevre ve çalışma koşullarının kabul edilemez olduğunu ortaya koymaktadır. Ülkemizde kağıt üzerinde bu türdeki tehlikeli atıkların ticaretine karşın çevre ve insan sağlığını koruma amacıyla yeterli yasal düzenlemeler yürürlüğe konulmuştur. ( Mevzuat eksikliği yok gibidir). Buna karşın var olan " Tehlikeli Atıkların İthalinin Yasaklanması" na ilişkin yasal düzenlemeler ne yazık ki çoğu kez aşağıda örnekleri verilen işlemlerle ihlal edilmiştir. 1. Avrupa`nın kabul etmediği " ÖLÜM GEMİSİ"`ne Türkiye hükümeti kucak açtı. Methia olan ismi Ethan olarak değiştirilen likit doğal gaz tankeri söküm için Aliağa`ya getirildi. TMMOB Çevre Müh. Odası gemini sökümünün durdurulması için yargıya başvurdu. Yargı süreci sonuçlanıncaya kadar gemi söküldü. Ve mahkeme sökülmüş olan gemiye sökülme izni veren işlemler için yürütmeyi durdurma kararı verdi. 2. Zehirli gemi söküldü mahkemeden sökülemez kararı çıktı Angola limanından Türkiye`ye gelmemesi için Çevre Müh. Odası uyarı da bulunduğu halde zehirli dev gemi "KUİTO" Aliağa gemi söküm bölgesine getirildi. Çevre Müh. Odası konuyu yargıya taşıdı. Yargılama devam ederken zehirli dev gemi söküldü. Yapılan araştırmalarda tehlikeli atıkların sınır değerleri aştığı, radyasyon ve aspest ölçümlerinin mevzuata uygun yapılmadığı anlaşıldı. Gemi söküm işlemi bittikten sonra mahkeme gemi için " Tehlikeli atık ihtiva ediyor, Türkiye`de sökülemez " kararı verdi. ( Haber kaynağı Hurriyet.com.tr ) Tehlikeli atıkların sınır ötesi taşınması ve bertaraf ı ile ilgili Türkiye`nin de taraf olduğu uluslar arası ( BASEL) sözleşmeye göre; hurdaya çıkan gemisini söküme göndermek isteyen gemi sahiplerinin veya ülkelerinin; 1. Gemilerini gönderdikleri ülkeye geminin yapısında ne tür tehlikeli maddeler kullanıldığını bildirmekle ve söküm için izin istemekle, 2. Gemilerini mümkün olduğunca tehlikeli maddelerden arındırmakla, 3. Gemilerin çevreye duyarlı tesislerde sökülmesini garanti altına almakla yükümlüdürler. Ancak uygulamaların hiçte yazılı kurallar çerçevesinde yürütüldüğü söylenemez. Sözün sonu olarak gemi söküm işyerlerinde insan sağlığını ve çevreyi etkileyen kirlilikler olarak öncelikle aspet kirliliğini, yağ ve petrol kirliliğini, sökülme esnasında oluşabilen yangın tehlikesini ( İş kazaları) ( Böyle bir yangında 7 Aliağa çalışanı hayatını kaybetmiştir ), korunmasız kesici kaynak kullanımı ile oluşan toksik gazlar, kabloların yakılması, atıkların bertaraf ı sayılabilir. 1980 den önce inşa edilmiş tüm emiler büyük oranda aspest izolasyon malzemeler içermektedir. Bu malzemeler gemi söküm faaliyetleri sırasında ortama salınmaktadır. Aslında aspest içeren atıkların ülkemize ithali yasaklanmış ve aspestle çalışma koşulları hakkında katı yasal düzenlemeler yürürlüğe konulmuştur. Ancak Aliağa da uluslar arası kuruluşlarca yapılan analizlerde aspest liflerinin kabul edilebilir sınır değer olan 0,1 lif/cm.3 değerinin üzerinde olduğunu göstermiştir. Tüm bu nedenler ve burada sıralamadığım başkaca farklı nedenlerden ötürü Zonguldak Kilimli sahilinde sadece istihdam sağlayacak diye çevre ve insan sağlığını çok büyük oranda etkileyecek gemi söküm tesisinin kurulması düşünülemez. 160 yıldan fazla süredir kömür üretiminin yapıldığı ve yaklaşık 200 yıllık koklaşabilir kömür rezervinin bulunduğu ilimizde, mevcut ocaklarımızın sürdürülebilir üretiminin olması sistematik yatırımların yapılması sonucunda çok daha fazla istihdam sağlanacaktır. Nazmiye UZUN Kimya Müh. Odası Zonguldak Temsilcisi TMMOB Zonguldak İKK Üyesi |
Tweet
